آموزش و پرورش یا تعلیم و تربیت دارای مفهوم و کاربرد گسترده و پیچیده و در نتیجه مبهمی است. در تعریف این مفهوم، نه تنها میان مردم عادی، بلکه میان صاحب‌نظران تعلیم و تربیت هم اختلاف‌نظر وجود دارد. همچنین مفاهیمی مانند سوادآموزی، کارآموزی، بار آوردن، پروردن، تأدیب، اجتماعی کردن و... نیز جزئی از «آموزش و پرورش» محسوب می‌شوند یا با آن همپوشی دارند.

دربارهٔ مفهوم «آموزش و پرورش» باید درنظر داشت که «آموزش و پرورش» منحصر به افراد، زمان، مکان، یا عمل خاصی نیست. یعنی به طور مشخص «آموزش و پرورش» منحصر به مدرسه، کودکان، یا آموزش دروس خاصی نیست، بلکه «آموزش و پرورش» برای همه و در هر زمانی (ز گهواره تا گور) و هر مکانی است.

فناوری یا تکنولوژی (به انگلیسی: Technology) دانش – مهارتی است برای ساختن افزار (نرم یا سخت). این دانش-مهارت ممکن است پیچیده یا ساده، شخصی یا شایع، جدید یا قدیمی و… باشد. فن آوری یا تکنولوژی بخشی از فرهنگ است. اطلاق فن آوری به پدیدهٔ بیرونی مجازی است. (مثل اینکه به یک دستگاه رایانه، تکنولوژی اطلاق کنیم) در واقع شگردها و به کاربردن ابزارها، دستگاه‌ها، ماده‌ها و فرایندهای گره گشای دشواری‌های انسان است. فناوری فعالیتی انسانی است و از همین رو، از دانش و از مهندسی دیرینه تر می‌باشد.

به نوع ساده‌تر فناوری تبدیل علم به عمل است.

تعریف

فناوری استفادهٔ عملی از دانش و مهارت برای ساختن ابزار ماشین ساختمان وسیلهٔ نقلیه و سایر وسایل مورد نیاز دیگر است در طول تاریخ تعاریف متعددی توسط صاحب نظران در مورد مفهومتکنولوژی ارائه شده‌است. برخی همچون نژی آن را در معنای ابزاری برای حفظ بقای انسان‌های نخستین تعبیر کرده‌اند و برخی دیگر همچون کلاکستون آن را ابزاری در دست بشر برای تسلط بر محیط دانسته‌اند. فن آوری، دانش-مهارت تولید افزار (سخت و نرم) است. فناوری (تکنولوژی) شیوه و شگرد ساخت و کاربرد ابزار، دستگاه‌ها، ماده‌ها و فرایندهایی است که گره گشای دشواری‌های انسان است. فناوری یک فعالیت انسانی است و از همین رو، هم از دانش و هم از مهندسی دیرینه تر است.

مجموعهٔ «دانش» قابل دسترس برای ساختن ملزومات و مصنوعات از هر نوع، برای پرداختن به حرفه‌ها و مهارت‌های دستی (به استثنای آنجا م کارهای مذهبی، جادویی، نظامی یا آشپزی) و برای استخراج یا جمع‌آوری انواع مواد (به استثنای موادی که برای خوراک یا برای مراسم مذهبی یا جادویی مورد استفاده قرار می‌گیرند) دلالت دارد.

• در مورد جوامعی که هم اکنون صنعتی اند یا جوامعی که در حال صنعتی شدن هستند این اصطلاح دلالت دارد بر همه یا بخش منظمی از آن مجموعه «دانش» که مربوط است به:

1. اصول علمی و اکتشافات
2. فرایندهای صنعتی موجود و پیشین، منابع نیرو و مواد، و روش‌های انتقال و ارتباط، که تصور می‌شود به تولید یا بهبود کالالها و خدمات مربوط باشند.

• مفهوم تکنولوژی به صورت دانشی که به ساختن و بکار بردن ابزار و وسائل مربوط می‌شود، و دانش استفاده از مواد خام (به استثنای خوراک)
• «نظام تکنولوژیک» یعنی «ابزار مادی و مجموعه‌ای از دانش» که «در اختیار افراد سهیم در یک اقتصاد قرار دارد».
• کاربرد صنعتی نتایج علم که کار فن شناسان و مهندسان است و «علم» یا «علم محض» اختصاص داده شده‌است.
• دلالت دارد بر فعالیت عملی در راه بهبود روش‌ها و وسائل صنعتی قدیمی بدون ارجاع به اصول علمی، یعنی گرایش به «اختراع اشیاء و فرایندهای جدید یا ایجاد بهبود در اشیاء و فرایندهای قدیمی تر.. و شاید اکثر اختراعات فنی و ترقیات بی هیچ نوع کمکی از سوی علم محض صورت گرفته‌است.
• دلالت دارد بر مجموعه‌ای از دانش و مهارتی که مبشر اختراعات و ترقیات فنی بوده یا بالقوه قابل استفادهٔ آنها باشد.
• واژه فناوری اغلب به نوآوری‌ها و نوابزارهایی اشاره دارد که از اصول و فرایندهای تازه یافتهٔ دانشی بهره می‌گیرند. از این رو مقولهٔ فناوری ممکن است در بدو مواجهه عجیب جلوه کند. لیکن چنین نیست. حتی نوآوری‌های بسیار کهن مانند چرخ هم نمونه‌هایی از فناوری بوده و به‌شمار می‌روند. از مصداقهای فناوری نزد قدما فوت کوزه‌گری بوده‌است.
• فناوری همان تسلط و تبحر انجام کار است، فناوری توانایی انجام کار در تمامی سطوح و زمینه‌ها است. یعنی طراحی، ساخت، استفاده، تعمیر و نگهداری و تحقیق و توسعه و غیره می‌باشد.
• امروزه بسیاری از فناوری‌ها در نتیجه پژوهش به دست می‌آیند و پژوهشگاه‌های فناوری زیادی در سراسر جهان بر پا شده‌است. تکنولوژی به معنای اصلی حداکثر استفاده از کمترین امکانات موجود می‌باشد. در کتاب مبانی و مدیریت فناوری اطلاعات آمده‌است:
• فناوری به معنی کاربرد منظم معلومات علمی و دیگر آگاهی‌های نظام‌یافته برای انجام وظایف علمی است.
• فناوری را می‌توان کلیهٔ دانش‌ها، فرایندها، ابزارها، روش‌ها و سیستم‌های به کار رفته در ساخت محصولات و ارائهٔ خدمات تعریف کرد.
• فناوری کاربرد عملی دانش و ابزاری برای کمک به تلاش انسان است.
• فناوری نوآورد (cutting-edge) به فناوری‌ای گفته می‌شود که به تازگی در بازار آمده و قابلیت‌های نوین و نوآورانه‌ای ارائه می‌کند.
• یونیدو فناوری را کاربرد علوم در صنایع با استفاده از رویه‌ها و مطالعات منظم می‌داند
• فرهنگ لاروس، فناوری را مطالعهٔ ابزارها، شیوه‌ها و روش‌های مورد انتظار و مورد استفاده در حوزه‌ها گوناگون صنعت می‌داند.
• فناوری مجموعه‌ای از فرایندها، روش‌ها، فنون، ابزار، تجهیزات، ماشین‌آلات و مهارت‌هایی است که توسط آن‌ها کالایی ساخته شده یا خدمتی ارائه می‌گردد.
• فناوری عبارت است از کاربرد علوم در صنایع با استفاده از رویه‌ها و مطالعات منظم و جهت‌دار.
• علام با مطالعهٔ طبیعت به بررسی رفتارهای طبیعی و فیزیکی پرداخته و به دنبال کشف پدیده‌ها است و در حالی‌که فناوری با به‌کارگیری ایده‌ها و دستاوردهای علمی، خدمات و کالای مورد نیاز بشر را ارائه می‌کند.
• فناوری عامل تبدیل منابع طبیعی، سرمایه و نیروی انسانی به کالا و خدمات است که عناصر متشکله یا ارکان آن عبارت است از: سخت‌افزار، انسان افزار یا نیروی انسانی متخصص، فناوری متبلور در اسناد و مدارک یا اطلاعات، سازمان‌ها یا نهادافزار.
• تکنولوژی یا فناوری به معنای کاربرد منظم معلومات علمی و دیگر آگاهی‌های نظام یافته برای انجام وظایف عملی است. به بیان ساده‌تر، تکنولوژی کاربرد عملی دانش و ابزاری برای کمک به تلاش انسان است و تأثیر بسزایی بر توسعه جوامع بشری دارد.

 

فهرست مطالب:

فصل اول: مباني و شرايط تاريخي و اجتماعي فناوري آموزشي

فناوري

رسانه‌ ها و فناوري آموزشي

تعریف رسانه

تعریف فناوری

فناوري آموزشي

تعريف فناوري تدريس

جايگاه فناوري در آموزش و پرورش

فناوري از نگاه کي بولتر

تكامل فناوريهاي رايانه‌ اي

اثرات استفاده از رايانه و فناوري در مدارس

و...

فصل دوم: طراحي فرصتهاي يادگيري

مدل كارآيي يا توليد كارآمدتر

نظر تورندايک

فردريک تيلور

چهار عنصر اصلی کارآیی

كارآيي و الگوي طراحي تجارب يادگيري

لزوم استفاده از آموزش برنامه‌ ای اسكينر

تاريخچه تعيين هدفهاي رفتاري

نظر رابرت ميگر

يادگيري در حد تسلط

روش يادگيري در حد تسلط بلوم

الگوي شرايط يادگيري

و...

فصل سوم: كاربردهاي رايانه در آموزش و يادگيري

رايانه در آموزش و پرورش

نمونه‌هاي كاربرد رايانه در آموزش و پرورش

آموزش با كمك رايانه

آموزش با مديريت رايانه

طراحي مواد آموزشي

ساختن علم

مشکل گشایی

يادگيري و تأليف برنامه‌ هاي چند‌ رسانه‌ اي

و...

فصل چهارم: نگاهي به ابزار رايانه

سخت افزار

فرآيندهاي درگير در سيستم رايانه

وسايل جانبي ورودي داده‌ ها

صفحه کلید و موس

سخت افزارهاي مورد استفاده در فرآيند عمل

حافظه خارجي

وسايل جنبي خروجي

واسط کاربر

و...

فصل پنجم: كاربردهاي اوليه رايانه

كاربردهاي واژه‌ پرداز‌ها

برنامه‌هاي گرافيكي

ابزار توليد گرافيكهاي رايانه‌ اي

انواع برنامه‌ هاي رايانه‌ اي گرافيكي

برنامه‌ هاي نقاشي

برنامه های ترسیمی

برنامه‌ هاي نمايشي روميزي

تصاویر برشی

وارد كردن تصاوير چاپي به رايانه يا خواندن آنها

و...

فصل ششم: كاربردهاي رايانه‌ اي از راه دور: اينترنت

مقدمه

منشأ اينترنت

مزاياي استفاده از اينترنت

منابع موجود در اينترنت

پست الکترونيکي

کنفرانس الکترونيکي

خدمات فهرستي

بانک‌ هاي اطلاعاتي

پروتکل انتقال فايل

شبکه جهاني وب

برنامه گشت وب

و...

فصل هفتم: چند رسانه ای های رایانه ای

چند رسانه ایها

فوق منتها و فوق رسانه ها

سخت افزارهاي مورد استفاده براي چند رسانه اي ها

وسايل و ابزارهاي نمايشگرها

دستگاه‌ هاي ذخيره نوري

نحوه ذخيره و خواندن داده‌ ها روي ديسك

دیسک های ویدیویی

فناوري رو به افول

دیسک های فشرده صدا

ديسك فشرده عكس

DVD

اشكال توليد

كاربرد سخت افزارهاي چندرسانه‌ اي در آموزش

و...

فصل هشتم: ابزارهاي مكالمه‌ اي ارتباط از راه دور

مقدمه

ارتباطات همزمان

استفاده از كنفرانس‌ هاي همزمان به‌ عنوان ابزار فكري

استفاده از كنفرانس همزمان در كلاس درس

ارتباطات غير همزمان

تابلوهاي اعلانات الكترونيكي

كنفرانس‌ هاي رايانه اي

و...