اجتماع (که با نام‌های باهَمِستان، یا هم‌دارگان نیز شناخته می‌شود) به گروهی از مردم اطلاق می‌شود که دارای ارزشی‌هایی واحد اند. جامعه‌شناسآلمانی، فردیناند تونیس این مفهوم را در برابر مفهوم جامعه به کار گرفت تا تفاوت آن دو را بنماید.

واژه «Community» به معنای اجتماع از ریشه لاتین «Communis» به معنای مشارکت عامه گرفته شده‌است. در زبان فارسی اصطلاح اجتماع از زبان عربی اخذ شده و به معانی جماعت، انبوهی، اشتراک، وفاق عمومی و شباهت زیستی گروهی از جانوران یا گیاهان یک منطقه جغرافیایی با شرایط مساوی به‌کار رفته‌است.

منابع طبیعی، نیازسنجی، ریسک، نیت و باور مواردی هستند که باعث ایجاد جوامع مختلف انسانی می‌گردد. از هنگامی که اینترنت توسعه پیدا کرده‌است، جوامع دارای محدودیت‌های جغرافیایی کمتری اند و اعضای آن قادر اند به صورت برخط و آنلاین به شیوه‌ای مجازی و دور از هرگونه ملاقات و دیدارهای فیزیکی، علائق خود را به اشتراک بگذارند.

جامعه در اصطلاح جامعه‌شناسی گروه (های) انسانی است مشروط بر این که، دارای تعامل انسانی پایدار باشند. این تعامل حتماً تعامل فرهنگ ساختی و احیاناً منجر به تعامل علم ساختی هم هست؛ بنابراین، یک عده مهاجر یا پناهنده که مثلاً در یک اردوگاه، به مدت سه ماه گرد هم آمده‌اند اگر چه بسیار باشند، جامعه نیستند. زیرا شرط تعامل پایدار و تعامل فرهنگ ساختی را ندارد. در درون جامعه، به دلیل وجود علایق مختلف انسان‌ها و گروه‌ها، تضادهای اجتماعی وجود دارند؛ اما با وجود تضاد تعادل و ثبات جامعه حفظ می‌گردد. در جامعه افراد نقش‌های گوناگونی را می‌پذیرند و به همان نسبت از مزایای اجتماعی مختلفی بهره‌مند می‌شوند. جامعه‌شناسی علمی است که مسایل عینی جامعه و پدیده اجتماعی می‌پردازد.

مسائل اجتماعي پديده‌هايي اجتماعي اعم از شرايط ساختاري و يا الگوهاي كنشي هستند كه در مسير تحولات اجتماعي بر سر راه توسعه مردم و گروه‌هاي اجتماعي قرار مي‌گيرند و مانع تحقق اهداف آن‌هامي‌شوند.

اين پديده‌ها معمولاً بوسيله‌ي انديشمندان اجتماعي به‌عنوان موانع توسعه (نظير خاص‌گرايي‌هاي فرهنگي و اجتماعي)، هزينه‌هاي توسعه (نظير آلودگي محيط زيست) و آثار و تبعات عقب‌ماندگي (نظير بي‌سوادي و خشونت) مورد شناسايي و ارزيابي قرار مي‌گيرند.

 

 

فهرست مطالب:

فصل اول: طرح مسائل اجتماعي در ايران، اهداف و ضرورت‌ ها

منظور از مسائل اجتماعي چيست؟

مسائل اجتماعي داراي چه ويژگي‌ هايي هستند؟

جمعي و غير فردي بودن

تاريخي بودن

واقعی بودن

بعد كيفي و ربط ارزشي داشتن مسائل اجتماعي

متغير و نسبي بودن

تنوع و تكثر مسائل اجتماعي

وجود محقق و محققان آشنا با بينش‌ ها و روش ‌هاي جامعه ‌شناختي

قانونمند‌ بودن مسائل اجتماعي

كثيرالابعاد بودن و بين رشته ‌اي بودن مسائل اجتماعي

قابل كنترل بودن مسائل اجتماعي

شرايط و استلزامات تشخيص مسائل اجتماعي كدامند؟

ديدگاه‌ هاي كلان واقعيت ‌گرا و ساخت‌ گرا

ديدگاه ‌هاي خُرد رفتار گرا

و...

فصل دوم: تحول جمعيتي و پيامدهاي مسئله‌ آفرين آن

تعداد جمعيت

جمعيت و اشتغال

تحولات جمعيت و خانواده

و...

فصل سوم: ريشه‌ يابي علل غير اقتصادي نابساماني اقتصادي (در آستانه‌ اجراي برنامه‌ سوم)

تصويري از اقتصاد نابسامان

بخش خصوصي در برنامه‌ سوم

و...

فصل چهارم: چالش‌ هاي اشتغال و بازار كار كشور

وضع موجود اشتغال و بيكاري

جنبه ‌هاي آسيب ‌زاي مستتر در پديده‌ بيكاري جمعيت كشور

جنبه‌ هاي راهبردي

علل و عوامل ريشه ‌اي بحران بيكاري

و...

فصل پنجم: آموزش عالي و بيكاري تحصيل‌كرده ‌ها

دلايل تقاضا براي آموزش عالي‌

مدرك‌ گرايي به جاي كارايي

و...

فصل ششم: ابعاد و كاركردهاي سرمايه‌ اجتماعي و پيامدهاي حاصل از فرسايش آن

تعريف سرمايه‌ اجتماعي و اجزاي آن

تاريخچه‌ مفهوم سرمايه‌ اجتماعي و تعريف آن

تعریف سرمایه اجتماعی

نظرات بورديو

نظرات كُلمن

نظرات پوتنام

اجزاي سرمايه‌ اجتماعي

اعتماد

ديدگاه فوكوياما

نظام ‌هاي تخصصي

پيوندها

و...

فصل هفتم: تعارض سنت و مدرنيته در عرصة توسعة اجتماعي در ايران

رويكردهاي كلاسيك نسبت به سنت و مدرنيته

گسست يا تعارض: گذار مدرنيته از درون سنت

الگوي محلي و الگوي جهاني

جهاني شدن

الگوهاي محلي

مشكل تحميل الگوي جهاني بر الگوهاي محلي

و...

فصل هشتم: ضرورت اصلاح ساختار اداري

نارسايي ‌هاي نظام اداري

فساد اداري

فساد اداري در بوروكراسي نوين ايران

و...

فصل نهم: بررسي ماهيت، ابعاد و چگونگي شكل‌ گيري مسئله جوانان

مروري بر مهم ‌ترين ويژگي ‌هاي اقتصادي ـ اجتماعي جوانان

مباحث محوري در تبيين مسائل جوانان

نداشتن هويت ثابت

نداشتن هويت واحد

ابعاد جهاني تغييرات جوانان

رويكردي روان ‌شناسي

عمومي بودن تغييرات

بيروني بودن علل و منشأ تغييرات

نگاه ارزش‌ مدارانه به تغييرات

و...

فصل دهم: تحليل جامعه ‌شناختي مسكن شهري در ايران: اسكان غير رسمي

طرح مسئله

چارچوب ‌هاي نظري مرتبط با مسكن شهري

و...

فصل یازدهم: مسائل جامعه ‌شناختي اجتماعات روستايي در ايران

نبود مديريت اجتماعي و توليدي در روستاها

بالا بودن ميزان مهاجرت ‌هاي روستايي

ريشه‌ يابي مسائل اجتماعي روستاهاي كشور

علل اصلي مانع از جهت ‌گيري جامعه ‌شناسي رسمي روستايي

و...

فصل دوازدهم: خشونت خانوادگي، خشونت اجتماعي

طبقه ‌بندي گالتونگ از خشونت

ديدگاه نظريه‌ پردازان فمينيستي

خشونت خانوادگي در ايران

و...

فصل سیزدهم: عوامل زمينه‌ ساز تن دادن زنان به روسپيگري

مقدمه و تاريخچه

و...

فصل چهاردهم: علت ساختاري اعتياد در ايران

ديدگاه جك ‌يانگ

تغييرات ساختاري، به عنوان راه حل

و...

فصل پانزدهم: فرار مغزها: بحثي نظري دربارة مهاجرت نيروي انساني پرورده

پيشينة تحقيق

رابطة نظام آموزشي و فرار مغزها

تعريف «فرار مغزها»

عوامل برانگيزاننده و شكل ‌دهنده‌ فرار مغزها

ابعاد شکل دهنده «فرار مغزها»

بعد سیاسی

بعد اقتصادی

بعد اجتماعی

بعد فردی و روان شناختی

و...

فصل شانزدهم: قدرت، سياست ‌هاي اقتصادي و فساد در ايران

تعريف فساد: رابطة قدرت و ثروت

ساختار نظام‌ هاي سياسي و فساد

جهاني شدن و فساد

نفت، ساختار سياسي، فساد

تأثير فساد بر رشد و توسعه‌ اقتصادي و شاخص‌ هاي اجتماعي

رشد فساد در ايران پس از جنگ تحميلي

فساد مانع پيش ‌روي اصلاحات

و...